Konak ilçesi Ahmet Ağa Mahallesi’ndeki tarihi Kemeraltı Çarşısı’nda yer alan ve Osmanlı padişahlarından 3’üncü Selim periyodunda yapıldığı iddia edilen Çakaloğlu Hanı ile ilgili yine kentte kazandırılması tarafında çalışmalar devam ederken önemli gelişme yaşandı. Çakaloğlu Hanı yerinin, büyük dedesi Kapanizade Hüseyin Hüsnü’ye ilişkin olduğunu argüman eden Gündüz Kapancıoğlu, 31 Mart 2014’te İzmir 6’ncı Sulh Hukuk Mahkemesi’ne veraset ilamı davası açtı. Kapancıoğlu dahil 22 kişinin, 7 Mayıs 2015’te, Kapanizade Hüseyin Hüsnü’nün mirasçısı olduğu belgelendi.
Bunun üzerine Kapancıoğlu, 30 Mayıs’ta İzmir 10’uncu Sulh Hukuk Mahkemesi’ne miras bırakanın, mevti sonrasında tüm mal varlığının tespit edilmesi talebiyle tereke davası açtı. Tarihi Çakaloğlu Hanı özelinde, Osmanlı Devleti’nin hukuk sisteminde yer alan ikili mülkiyet manasındaki örfü belde uygulamasının olduğunu lisana getiren Kapancıoğlu, tapuda 54 parsel olarak yer alan avlu kısmının de dedesi üzerine tek mülkiyet olduğunu söyledi. Kapancıoğlu, 54 parselin tapu kaydına isimlerinin yer alması için dava açacaklarını kaydetti.
BABASINDAN VASİYET
Çakaloğlu Hanı tapu dokümanlarında ‘Kapanizade Hüseyin Hüsnü örfü beldesi’ yazdığını belirten Gündüz Kapancıoğlu, “Arsa kök murislerime ilişkin ve üzerine bina yapılıyor. Örfü belde yani ikili mülkiyet olduğu için vakti vaktinde bunun karşılığı olarak her yıl bir bedel ödenmiştir. Binaların, dükkanların olduğu yerler ikili mülkiyet, ortadaki boş alan, avlu olarak geçen 54 parsel ise tek mülkiyettir. Kütük kayıtlarında dedemin ismi geçiyor fakat tapu müdürlüğünde mülkiyet hanesinde ismi çıkmıyor. Meğer tapu sayfalarının kimisinde ‘Kapanizade Hüseyin Hüsnü Örfü beldesi’, kimisinde ‘Kapanizade örfü beldesi’ yazılı olduğu için karışıklık çıkmakta. Ayrıyeten bizim bilgimiz ve onayımız olmadan örfü beldeler paraya çevrilmiş ve paraları alınmış lakin akıbetleri hakkında bilgimiz yoktur. Meğer yasa gereği bu paralar nemalandırılıp ve hak sahiplerine verilmelidir. 1952 yılına ilişkin kira kontratında babam oda ve avluyu kiraya veriyor. Babam ölmeden evvel buranın dedemin örfü beldesi olduğunu sahip çıkmamız konusunda vasiyette bulunmuştu. Benim burada bir rant niyetim yok. Burada benim hakkım, manevi bir kıymetim var. Dedemin bizlere bıraktığı bir hak. Bu hakkımın kanunen tescil edilmesini istiyorum. Buranın restore edilmesini, İzmir’e kazandırılmasını istiyorum. Lakin bu hakkımın da tescil edilmesini istiyorum. 54 parsel avlu olarak herkes tarafından kullanılabilir lakin mülk sahibi dedem. Avlunun kullanımı ile ilgili bir talebim yok. Dedelerimin manevi olarak onurlandırılmasını en azından isimlerinin zikredilmesini istemekteyiz” diye konuştu.
AVUKAT: HABERLERİ DAHİ OLMADAN HAKLARI ALINIP SATILDI
Gündüz Kapancıoğlu’nun avukatı Murathan Akpınar da “Yapının mülk sahibi olarak tapu kayıtlarında Kapanizade Hüseyin Hüsnü isminin geçtiğini lakin soyadı kanunundan sonra ‘Kapancıoğlu’ olarak değişen soyadlarına karşın alınan veraset ilamıyla Kapanizade soyundan geldikleri ve büyük dedelerinin de Kapanizade Hüseyin Hüsnü olduğunu ilamla ispatlamış bulunmaktayız. Lakin buna karşın tapu kayıtlarında isimleri geçmesine ve mülkiyet hakları karşın bugüne kadar ne aranmışlar ne de sorulmuşlardır. Üstüne üstlük haberleri dahi olmadan hakları alınıp, satılmıştır” dedi.
Tereke davasıyla ilgili bilgi veren avukat Akpınar, şöyle devam etti:
Bunların biz kent tarihi yapıtlarına kazandırılmasını istiyoruz ama müvekkillerimizin de en azından isminin geçmesini ve yararlanılacaksa müvekkillerimizin yararlanmasını istiyoruz. Zira müvekkillerimiz dışında bireyler buradan yararlanıyor. Müvekkilimizin cet dedelerinden kendilerine intikal etmesi gereken yerlerden şu anda rastgele bir halde irat kaydı yok. Manevi olarak isminin yazılmasını bir kenara bırakalım maddi olarak da yararlanamıyorlar. Bu kanunsuzluğun önüne geçmek için öncelikle bir tereke davası açıldı. Yani kök murislerinizin sizlere miras olarak bıraktığı taşınmaz taşınır bütün mallarının tespiti için açılan bir dava çeşididir. Bu dava cinsini açmadan tapu dairesine gidilirse kapılar açılmaz. Lakin bunu mahkeme kararıyla sordurttuğunuzda her türlü ilgili dokümana ulaşılabilir. Davayı açma nedenimiz de budur. Bilgilere ulaşmadığımız için dava açtık. İşin resmi kanallarda yürümesi için dava açtık. En az 6 ay ile 2 yıl ortasında sürecek. İnsan hayatının ne kadar kısa olduğu düşünüldüğünde kendi mal varlığınıza, yalnızca tespiti için bile 2 yıl boşu boşuna gidecek. Şu anda gerekli yerlerden mahkeme bilgi talep etti. Elimizde evrak olmasına rağmen ne üzücüdür ki ilgili makamlardan ‘kayıt bulunamadı gibi’ karşılıklar geliyor, bunlara mana veremiyoruz. Neyse ki elimizde geçmiş devirlerde tapu müdürlüğünden alınan dokümanlar var da gelen yanıtlara onları ekleyip kayıtları tekrar sorduruyoruz. Umarım müvekkiller daha geç olmadan haklarına bir an evvel kavuşuyorlar.
‘ÖRFÜ BELDENİN PAHASI, AKTÜEL KIYMETİNİN 5’TE 1’İDİR’
Örfü belde konusunu da açıklık getiren avukat Akpınar, “Örfü beldenin pahası, yeni kıymetinin 5’te 1’idir. Eski vakitlerden (Osmanlı) gelen ve bir nevi mülkiyet hakkı veren örfü belde, talep halinde parası ödenerek terkin edilebilir. Örfü belde ve buna ilişkin kayıtlar, bilhassa ve hatta çoğunlukla İzmir’de gözüken bir mülkiyet hakkıdır. Tapunun beyanlar hanesinde yazılı olur genelde. Çakaloğlu Hanı’nda da bu kayıtlar mevcut olup, paraya çevrilebilecek formda mülkiyet hakkı verir. Çakaloğlu Hanı bir avlu ve etrafında dükkanların olduğu bir yer. Dükkanları sahiplenen kişi örfü beldenin pahasını ödeyerek sahiplenebilirler. Fakat avlu kamuya ilişkin ve ortalık kullanım alanı olduğu için kimse tarafından alınamaz. 54 parsel satın alınmak istense dahi satılamayacak bir yerdir. Çakaloğlu Hanı’nda birtakım yerlerin ipoteğe çevrildiği belirtiliyor. Parası nereye verildiği söylenmiyor. Bunlar da vaktinde çevrilmiş ancak neye nazaran çevrildiği muhakkak değil. Bunlar tapuda yazılmamış ve kanaatimizce burada bir hukuksuzluk yapılmış. Bunların tespiti yapılması için mahkemeden talepte bulunduk. Tapudan aldığımız cevapların kimilerinde trajikomik bir halde ‘Böyle isme dair evrak rastlanılmamıştır’ diyor. Kimilerinde ise ‘Rastlanmıştır’ diyor. Bunların bir kısmı ‘paraya çevrilmiş’ bir kısmı ise ‘paraya çevrilmemiş’ deniliyor. Bunlar nasıl paraya çevrilmiş ve bu çevrilen paralar nerede bunu soruyoruz” dedi.